Φυλαχτό από Δανέζικο χρυσό νόμισμα

Γιατί ένας Έλληνας Εβραίος θα φορούσε ως φυλαχτό μενταγιόν ένα χρυσό νόμισμα δουκάτου με την εμπρόσθια εικόνα του βασιλιά Χριστιανού Δ΄ της Δανίας;

Το νόμισμα κόπηκε το 1647 στο Glueckstadt, μια πόλη στα βορειοδυτικά του Αμβούργου, που βρισκόταν υπό Δανική κυριαρχία μέχρι το 1864. Το Glueckstadt ιδρύθηκε το 1617 από τον Χριστιανό Δ΄, ο οποίος ήθελε να στρέψει μέρος του εμπορίου της ισχυρής χανσεατικής πόλης του Αμβούργου στην περιοχή κυριαρχίας του. Για αυτό, ο βασιλιάς χρειαζόταν οικονομικά ισχυρούς πολίτες με εκτεταμένες εμπορικές σχέσεις. Το 1619, διόρισε τον Albert Dionis, αλλιώς γνωστό ως Semuel Jachja, έναν επιτυχημένο Σεφαραδίτη επιχειρηματία από το Αμβούργο, ως επικεφαλής του νομισματοκοπείου στη νέα πόλη Glueckstadt. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων τεσσάρων ετών της βασιλείας του (1644-88), ο Χριστιανός Δ΄ επέλεξε το Τετραγράμματο, το Εβραϊκό τετραγράμματο όνομα του Θεού, να είναι ένα ιδιαίτερα εμφανές στοιχείο στα νομίσματά του που κόπηκαν στην Κοπεγχάγη, την Χριστιάνα και το Glueckstadt. Ο βασιλιάς έφτιαξε μόνος του το σκίτσο για το σχέδιο αυτό. Το κυρίαρχο Τετραγράμματο στα νομίσματα αποδίδεται με φωνήεντα, όπως στα έγκυρα μασορετικά κείμενα της Εβραϊκής Βίβλου. Η κοπή αυτών των λεγόμενων «νομισμάτων των Εβραίων» οφειλόταν ίσως εν μέρει στην επιρροή του Εβραίου επικεφαλής του νομισματοκοπείου του. Μια άλλη σκέψη είναι ότι ο βασιλιάς θεώρησε το Εβραϊκό όνομα κάποιο είδος προστασίας και βοήθειας για τον πόλεμο κατά της Σουηδίας (1643-45).

Ωστόσο, ένα από αυτά τα νομίσματα έφτασε στα ελληνικά εδάφη τους επόμενους αιώνες. Ο Δανός βασιλιάς Χριστιανός Δ’ ήταν σίγουρα άγνωστος εδώ, αλλά το Όνομα του Θεού αναγνωρίστηκε αμέσως, έτσι ώστε να γίνει μια τρύπα στο νόμισμα και να φορεθεί ως φυλαχτό γύρω από το λαιμό.

Ταύτιση του νομίσματος από την Εύη Ευαγγελία Αποστόλου, Νομισματικό Μουσείο Αθηνών.