H επιτύμβια, ενεπίγραφη πλάκα, λευκού μαρμάρου προέρχεται από το Καστέλι Κισάμου και φυλάσσεται στο Αρχαιολογικό Μουσείου Κισάμου, ενώ χρονολογείται στον 4ο-5ο αιώνα κ.ε./μ.Χ. Στην εξάστιχη επιγραφή αναγράφεται (Bandy 1963, 227):ΣοφίαΓορτυνί | α πρεσβυτέρα | κὲἀρχισυναγώ | γισσαΚισάμουἔν | θα. μνήμηδικέας | ἰςἐῶνα. ἀμήν.
Κατά τη διάρκεια της ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου,η Γόρτυνα θα πρέπει να συγκέντρωνε την πλειοψηφία των Ιουδαίων του νησιού. Η επιγραφή είναι ιδιαιτέρως σημαντική, καθώς αφενός αποκαλύπτει την ύπαρξη μίας οργανωμένης-υπό τη σκέπη του θεσμού της συναγωγής- εβραϊκής κοινότητας στην Κίσαμο και αφετέρου αναδεικνύει τον ρόλο και τη θέση των γυναικών σε κοινωνικό και θρησκευτικό επίπεδο, κατά την Ύστερη Αρχαιότητα.
Λαμβάνοντας ως εφαλτήριο τα επιγραφικά τεκμήρια, μέσα στα οποία περιλαμβάνεται και η επιγραφή της Σοφίας, και που έχουν ήδη δημοσιευτεί στην έντυπη και ηλεκτρονική έκδοση του σώματος των εβραϊκών επιγραφών από την ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα με τίτλο, CorpusInscriptionumJudaicarumGraeciae, στόχος της παρουσίασης είναι η ανάδειξη του ρόλου των γυναικών μέσα στις πολυπολιτισμικές και πολυθρησκευτικές κοινωνίες και της συμβολής τους, σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο, στην ποικιλομορφία και τον εμπλουτισμό των πολιτικών διαδικασιών και δικτύων. Αναδύεται ταυτόχρονα και το πολυπολιτισμικό παρελθόν της χώρας, ενώ ανασυντίθενται τα δεδομένα μιας από τις αρχαιότερες θρησκευτικές και πολιτισμικές κοινότητες της Ευρώπης.
Πρόθεση αποτελεί η ανάδειξη του κοινωνικού και θρησκευτικού ρόλου των γυναικών, τόσο μέσα στην ίδια την εβραϊκή κοινότητα, όσο και της αλληλεπίδρασης τους με το εξωτερικό περιβάλλον, καλλιεργώντας ένα βήμα θετικής ενίσχυσης έναντι των κοινωνικών στερεοτύπων. Επίσης, η δημιουργία δεσμών σχέσεων συνάφειας και κατανόησης με το πρώιμο παρελθόν, και οαναστοχασμός πάνω σε πανανθρώπινα ζητήματα, όπως των προκαταλήψεων και στερεοτύπων, του ρατσισμού και του αντισημιτισμού, προκρίνοντας ταυτοχρόνως το σεβασμό στην ιερότητα και την αξιοπρέπεια της ζωής.
