logo

«Ένα Σχολείο στα Χρόνια του Πολέμου»: το Σχολικό Αρχείο του Εβραϊκού Δημοτικού Σχολείου στο Θησείο

Η παρουσίαση αυτή του δημόσιου Ισραηλιτικού Δημοτικού Σχολείου, που ιδρύθηκε στο Μεσοπόλεμο και έδρευε στην Αθήνα, βασίζεται στο Αρχείο του σχολείου, το οποίο εντοπίστηκε το 2014 και ανήκει στο Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος.

Πρόκειται για ένα αρχείο που εκτείνεται χρονικά από το 1931 έως το 1960, με αρχειακά τεκμήρια επαρκή, προκειμένου να σχηματιστεί μια σχετικά ολοκληρωμένη εικόνα για τη λειτουργία του Σχολείου τα χρόνια της Κατοχής και του Διωγμού.

Το αρχείο περιλαμβάνει συγκροτημένες αρχειακές σειρές, οι οποίες φωτίζουν με λεπτομέρειες τη λειτουργία του μοναδικού δημόσιου Ισραηλιτικού Δημοτικού Σχολείου της Αθήνας από τις αρχές της δεκαετίας του 1930 έως το 1960, έτος κατά το οποίο εγκαινιάστηκε το παρόν ιδιωτικό Εβραϊκό Σχολείο Αθηνών. Αποτελεί μια εξαιρετικά σημαντική πηγή πληροφοριών για την ιστορία της εκπαίδευσης των Ελλήνων Εβραίων, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ειδικότερα, η συμπερίληψη μαθητολογίων και γενικών ελέγχων συγκροτεί μια ενιαία και χρονολογικά συνεχόμενη βάση ονοματεπωνυμικών δεδομένων, η οποία θα ενισχύσει αποφασιστικά τις έρευνες για την εκπαίδευση των εβραιοπαίδων της Ελλάδας, καθώς και για την κοινωνική μικροϊστορία της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθήνας, δεδομένου ότι ο ερευνητής μπορεί να εντοπίσει στα αντίστοιχα βιβλία αναφορά σε ηλικίες, επαγγέλματα και αποδεικτικά μετεγγραφής, σπάνια τεκμήρια για την διακύμανση του εβραϊκού πληθυσμού κατά τη διάρκεια αυτής της εξόχως ταραγμένης τριακονταετίας. Το εβραϊκό στοιχείο της πρωτεύουσας προοδευτικά σχεδόν διπλασιάζεται αριθμητικά, μέσα στην Κατοχή. Ενώ προπολεμικά μετρούσε περίπου 3000 μέλη, περίπου άλλοι τόσοι προστέθηκαν από διάφορες πόλεις εκτός της ιταλοκρατούμενης ζώνης, κυρίως βέβαια από τη Θεσσαλονίκη. Επιπλέον, μεταπολεμικά και με δεδομένο το μέγεθος της καταστροφής της «Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων», η Αθήνα μετατρέπεται στο κέντρο του εβραϊσμού της χώρας .

Το σημαντικό αυτό Αρχείο αποτελεί ιδανική αφετηρία διερεύνησης για την τοπική ιστορία της εβραϊκής κοινότητας της πρωτεύουσας, για την καθημερινότητα στην Κατοχή, για τον Αντισημιτισμό και το Ολοκαύτωμα μέσα από τις ιστορίες και την αναγκαστική και αιφνίδια απουσία των παιδιών του Ισραηλιτικού Σχολείου Αθηνών.